ΑΝΑΡΤΗΣΕ: ΠΕΝΤΕ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ (ΟΣΔΙΝΑ) Παναγιώτης Γεωργίου
Τον ξέρετε, μωρέ παιδιά, αυτόν τον τρελόπαπα, που ενώ μικρός ήτανε επιμελής στα γράμματα, και έγινε και παπάς, όμως μετά πέταξε τα ράσα, και πήγε κι έγινε κλέφτης στα βουνά, κι αντάρτης, κυνηγώντας τους Tούρκους, και κλέβοντας μοναστήρια!!!
Κάπως έτσι λέει, με απλά λόγια, ένα ξακουστό Ηπειρώτικο τραγούδι, που υμνεί αυτόν τον παπα-Γιώργη από τα Γρεβενά, τον Nτελή παπά. “Ντελής” στα τούρκικα σημαίνει τρελός-άφοβος…
—Έδρασε περίπου την εποχή 1800-1850…
Αλλά ας διαβάσουμε τους πιο γνωστούς στίχους, το 1/3 του όλου ποιήματος :
Κούγω τον άνεμο κι αχάει, μωρέ παπά, Ντελή παπά.
Τον κούγω να μαλώνει, Ντελή παπά λεβέντη.
Με τα βουνά εμάλωνε, μωρέ παπά, Ντελή παπά.
Και με τα δέντρα ηχούσε, Ντελή παπά λεβέντη.
Εσείς βουνά των Γρεβενών, μωρέ παπά, Ντελή παπά.
Και πεύκα του Μετσόβου, Ντελή παπά λεβέντη.
Εσείς καλά αχ τον ξέρετε, μωρέ παπά, Ντελή παπά.
Αυτόν τον παπά Γιώργη, Ντελή παπά λεβέντη.
Που ήταν μικρός στα γράμματα, μωρέ παπά, Ντελή παπά.
Μικρός στα πινακίδια, Ντελή παπά λεβέντη.
Και τώρα στα γεράματα, μωρέ παπά, Ντελή παπά.
Αρματολός και κλέφτης, Ντελή παπά λεβέντη.
Οι κανονικοί στίχοι συνεχίζουν, προσέξτε τους…
Όλα τα κάστρα πάτησε, κι όλα τα μοναστήρια
το μοναστήρι στους Αγιούς, δεν μπορ’ να το πατήσει.
Τροΰρω (γ)ύρω τo ’φερε, και σκάλα δεν του βρίσκει
«ανάθεμα ποιος το ’φκιακε και πόρτα δεν αφήκε».
Ρίχνει τα μάτια του ψηλά, ψηλά στο παραθύρι
και γλέπει έναν καλόγερο με το χαρτί στο χέρι.
Το ’γούμενο εφώναξε, το ’γούμενο φωνάζει
«κατέβα κάτω ’γούμενε, να με ξομολογήσεις,
γιατί έχω κάνει κρίματα κι είμαι κριματισμένος,
τι έχω σκοτώσει έναν παπά εκεί που λειτουργούσε.
Έχουμε κι έναν άρρωστο, να μας τον μεταλάβεις».
Κι ο ’γούμενος γελάστηκε, και κάτω κατεβήκε
Πιάνει, δένει το ’γούμενο, πιάνει τον πισταγκώνει…
—Τους αυθεντικούς στίχους τους πήραμε από το αξιόλογο βιβλίο: Ηπειρώτικα τραγούδια με ιστορία, του φιλόλογου Παύλου Παπανότη, από το Βασιλικό Πωγωνίου.
Από το βιβλίο αυτό και οι παρακάτω πληροφορίες και σχόλια :
…
Ποια κίνητρα ωθούσαν τον Ντελήπαπα στην άλωση μοναστηριών;
Πρώτη ερμηνεία: οι κλέφτες συχνά έμεναν και σιτίζονταν σε μονές που αποτελούσαν ορμητήρια στις επιδρομές τους κατά των Τούρκων. Μερικές φορές οι ηγούμενοι , είτε από ανέχεια, είτε από φόβο, αρνούνταν να φιλοξενήσουν τους καπετάνιους και τα παλικάρια τους, και τότε αυτοί έκαναν επιθέσεις εναντίον των μοναστηριών.
Δεύτερη ερμηνεία, όπως έγραψε ο ιστορικός Κων/νος Παπαρηγόπουλος (μετάφραση στη νέα ελληνική) «μετά τους προεστούς, στους κλέφτες άρεσε ιδιαιτέρως να παίρνουν λεφτά με εκβιασμό, από τους καλογέρους, το οποίους δεν συμπαθούσαν καθόλου. Και τους παπάδες, όταν ήταν συγχρόνως και προεστοί του χωριού, κι αυτούς τους είχανε εχθρούς οι κλέφτες.»
Πράγματι πολλοί κληρικοί, για να διατηρήσουν τα προνόμια που είχαν λάβει από τους Τούρκους, συνεργάζονταν με τους κατακτητές, και η στάση τους αυτή προκαλούσε το μένος των κλεφτών. (…)
—Στη θεσπρωτική εκδοχή του τραγουδιού, συνδέει τον Ντελήπαπα με τη μάχη που έγινε στο Μέγα Σπήλαιο Γρεβενών το 1854, ο παπα-Γιώργης ήτανε περίφημος κλεφταρματολός.
—Στη θεσσαλική εκδοχή του τραγουδιού, γίνεται λόγος για την προσπάθειά του να καταλάβει τη μονή Βαρλαάμ στα Μετέωρα (…)
—Όλες οι περιοχές της Ελλάδας είχαν τον δικό τους “Ντελήπαπα” :
η Ήπειρος και η Θεσσαλία τον παπα-Γιώργη,
η δυτική Μακεδονία τον παπα-Δήμο ή καπετάν Παπά από το χωριό Αυλές Κοζάνης,
η Ρούμελη έναν “τρελόπαπα” που πολιόρκησε το φημισμένο μοναστήρι του Προυσού.
—Όλοι αυτοί εκπροσωπούσαν τον κατώτερο κλήρο, ο οποίος συμπορεύτηκε με το δουλωμένο γένος, και αποτέλεσε στήριγμα των ραγιάδων στην καταπίεση που υφίσταντο τόσο από τους κατακτητές, όσο και από τους κοτζαμπάσηδες. Γι’ αυτό ο λαός εξύμνησε πολλούς κατώτερους κληρικούς, που δεν δίστασαν να πάρουν το όπλο και να πολεμήσουν τους δυνάστες του ελληνισμού στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας…
Αντώνης Αντωνόπουλος
Πηγή :
https://antoniosantonopouloskyparissia.blogspot.com/…
0:00 / 4:10
ΝΕΑ των ΦΙΛΙΑΤΩΝ 
Σχολιάστε