Η Πόβλα, ο σημερινός Αμπελώνας
Η Πόβλα, ο σημερινός Αμπελώνας, βρίσκεται εκεί που ξεκινάει η Ελλάδα, στα Ελληνοαλβανικά σύνορα.
Απέχει από τα Γιάννενα, μέσω Βροσίνας-Λίστας, 85 χλμ. και από την Ηγουμενίτσα 40 χλμ.
Όποια αρτηρία κι αν ακολουθήσεις, η διαδρομή είναι μαγευτική με εναλλασσόμενες εικόνες από ρεματιές, πλατάνια και βράχια. Κάποια κατολίσθηση του εδάφους, αρκετούς αιώνες πριν, υποχρέωσε τους κατοίκους να εγκατασταθούν στη σημερινή τοποθεσία, από τον Αϊ Γιώρη στα Παλιοχώραφα που ήταν αρχικά.
Είναι γραφικό χωριό, χτισμένο αμφιθεατρικά, με κατοίκους χαρακτηριστικά αγαπημένους μεταξύ τους.
Το φαράγγι του Γκόζιακα είναι απομεινάρι μεγάλων γεωλογικών μεταβολών. Χωρίζει δυο βουνά, την Ταβέρα και τη Σταρόδα, με θεόρατα βράχια και σπηλιές απ’ τις δυο μεριές. Ανάμεσά τους κυλάει ορμητικά το ποτάμι Ξάνθος ή Παύλα σαν να βιάζεται να βγει από τ’ ασφυκτικά στενά.
Στις σπηλιές του φαραγγιού έβρισκαν καταφύγιο οι διωκόμενοι χωριανοί από εχθρικές επιδρομές ως την Ιταλογερμανική κατοχή.
Τα τοπωνύμια φανερώνουν ότι πολλοί κατακτητές πέρασαν απ’ εκεί, λαφυραγωγώντας και καταστρέφοντας τον τόπο: Βάνδαλοι, Γότθοι, Σλάβοι, Σέρβοι, Οθωμανοί και τελευταία Ιταλογερμανοί με τους συνεργάτες τους Αλβανοτσάμηδες.
Όλες τις επιδρομές οι κάτοικοι τις πλήρωσαν με θύματα, διότι δεν έμειναν έξω από κανένα αγώνα υπεράσπισης της πατρίδας.
Παρ’ όλες τις επιδρομές που τυράννησαν την περιοχή, δεν μιλούσαν στην Πόβλα ή στα χωριά της Μουργκάνας, άλλη γλώσσα από την Ελληνική.
Το εκκλησάκι του Πατρο-Κοσμά, στην είσοδο του χωριού θυμίζει το πέρασμά του και τις διδαχές του όπως «τις περισσευούμενες εκκλησιές σχολειά να τις φτιάξετε!…»
Σταθμός στην Ιστορία του χωριού είναι το χτίσιμο του τοξωτού γεφυριού της Γκρίκας (1798), που ολοκληρώθηκε με εράνους μεταξύ του χωριών Τσαμαντά, Λιντίζδας και Πόβλας.
Το άγονο έδαφος, μόνο με τον αγώνα και το πείσμα των καλλιεργητών να κρατηθούν στον τόπο τους, έδινε λίγους καρπούς. Κι αφού είδαν ότι τα προϊόντα τους δεν έφευγαν για τις αγορές του κόσμου, έφυγαν οι ίδιοι για την ξενιτιά.
Εκεί εργάστηκαν, διακρίθηκαν και πρόκοψαν, χωρίς να ξεχάσουν το χωριό τους.
Φωτεινό παράδειγμα αληθινού Ευεργέτη, που διέθεσε τον κόπο της ζωής του, είναι η περίπτωση του ξενιτεμένου τέκνου της Σπύρου Σταύρου Τσίγκου (1896 – 1982). Ξόδεψε εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια, για ν’ αλλάξει την όψη του χωριού και την ποιότητα ζωής των συγχωριανών του. Γι’ αυτό και η προτομή του στέκεται τιμητικά στο μεσοχώρι. Άλλη προτομή στο χωριό είναι του Μητροπολίτη Ναθαναήλ, δις Τοποτηρητή του Οικουμενικού Θρόνου (1894 και 1907) και το άγαλμα του «Στρατιώτη» έργο του Μιχαήλ Τόμπρου.
Το πανηγύρι του χωριού είναι στις 26 Ιουλίου, της Αγ. Παρασκευής, που θεωρείται από παλιά μέρα συνάντησης των ξενιτεμένων χωριανών. Δεύτερη ευκαιρία επικοινωνίας είναι στις 11 Αυγούστου, του Αγ. Σπυρίδωνα.
Όλες τις εποχές αξίζει μια περιήγηση στην περιοχή μας, που είναι ιδιαίτερου κάλλους. Προσφέρεται για αναψυχή, κυνήγι και ορειβασία. Οι καλύτερες διαδρομές, που μέρος τους καλύπτεται με αυτοκίνητο για όσους θέλουν λιγότερη πεζοπορία είναι :
– Από τα Τρία Δέντρα ως το φυλάκιο Λημέρι (σύνορα) με απέραντη θέα προς τις δύο χώρες (90 λεπτά).
– Από την Αγ. Παρασκευή (εναλλακτικά περίπου δίωρες πορείες): α) Γεφύρι – φαράγγι Γκόζιακα -Τσαμαντάς, β) Γεφύρι – Σταρόδα – Γράβα του Γκάτζιου – Τσαμαντάς, γ) Γεφύρι, ποτάμι – ποτάμι ως τα ελληνοαλβανικά σύνορα (Παναγία Ρίπεσης)
Αναγκαία ενημέρωση:
α) Σε ομαδική προσέλευση επισκεπτών υπάρχει δυσκολία για εστίαση και β) στους σχεδιασμούς των χωριανών είναι η δημιουργία ξενώνα.
Σπύρος Αθ. Μάνος (2008) Από το www.mourgana.gr
ΝΕΑ των ΦΙΛΙΑΤΩΝ 