ΝΕΑ των ΦΙΛΙΑΤΩΝ

Φιλιάτες, ο Επιτάφιος γύρω στο ’70!

Απο το αρχείο του Παναγιώτη Στασιά- Πάνου Τσούπη

Της Μεγάλης Πέμπτης…

Βασίλειος Δάλλας

Της Μεγάλης Πέμπτης… όπως Μεγάλη είναι εκφέρεται η μέρα έτσι Μεγάλη είναι κ η παρακάτω Ιστορία .Όλη η Μεγάλη εβδομάδα ήταν Μεγάλη τηρώντας την θρησκευτική μας πίστη κ περιμένοντας τα 12 Ευαγγέλια τον Επιτάφιο Θρήνο την Ανάσταση του κυρίου μας. Απο την Μεγάλη Δευτέρα ξεκινούσαν την καθαριότητα σπιτιού αυλής που θα κοιμηθούν οι μουσαφιραίοι, ποια πόσα σφαχτά θα ετοιμαστούν πότε θα σταλούν κ πως, πραγματικά μεγάλη Συλλοή σκέψη δηλαδή. Απο βραδυς της Μεγάλης Τετάρτης οι Νοικοκυραιοι των σπιτιών τα είχαν έτοιμα Τσουβαλιασμενα τα πεσκέσια που θα έστελναν, τα αρνιά κατσίκια γύρω στις 4 με 5 το Πρωί τα έβαζαν σε βαμβακερό τσουβαλι για να αντέξουν ως τας Αθήνας.

Και εκεί κατά της 6 παρά Το πρωί ο αφέντης κ νοικοκυρά σαμαρωναν τον Γρίβα κ τον φόρτωναν κατακέφαλα κ ξεκινούσαν για το φιλιατι. Λίγο αργότερα σε χρόνια το δρομολόγιο αυτό λιγόστευε γιατί το Λεωφορείο ερχόταν μέχρι τον Αετό Κοκκινιά κ κάπου εκεί στα τέλη της δεκαετίας του 80 μέχρι την Αχλαδιά.

Μπορεί να μικρηνε η απόσταση με τα πόδια αλλά το στριμοξίδι που θα κάτσουν κ που θα βάλουν τα πράγματα ήταν μεγάλη ιστορία.Πολλες φορές μέχρι τα Σκαλιά των παλαιών Λεωφορείο κ των μετά καινούργιων έβαζαν γιατί δεν χωρούσαν,αν έπεφτες κ σε κάνα δύστροπο εισπράκτορα εκεί να δεις γλέντι …ωχ ωχχχχχ. Η διαδρομή με ένταση κ μυρωδιές κάθε είδους έφθανε στο Τέλος της. Οι γυναίκες απ’ τα χωριά της Σκάλας έτρεχαν να κατεβάσουν τα ζαρζαβατικά τους κ ότι άλλο είχαν να τα ζαλωσουν κ να τρέξουν μέχρι τη λαϊκή να τα πουλήσουν,με ενα κομμάτι ξέρω ψωμί κ μέσα στο παρακαλετο, τι να πω κ τι να ομολογήσω.

Πρακτορείο Φιλιατών πάτα με να σε πατώ..πανικός φωνές τι πιο που πως από κάτω από πάνω.. ένας Μηνάς Ντάτσης καλή του ώρα εκεί που είναι με την διαπεραστική του Φωνή να προσπαθεί να βάλει Τάξη.Ποιον να εξυπηρετήσει ποιον να αδικήσει ;;όλοι γνωστοί Συμπατριώτες.Οι Τομαραδες Τσιαμπάσηδες Δακουκαίοι Γκογκορωσαιοι Γκανιαίοι έτοιμοι να αρπάξουν το εμπόρευμα κ η πληρωμή επί τόπου, εκεί να δεις Μάχη ..αυτό καλό δαρμενο, αυτό κομμένο ,αυτό το φάγε λίγο το σκυλί όπου σε πιάσουν,η ανάγκη της δραχμής για να ψωνίσεις δεν σ άφηνε περιθώρια.Πριν κάνω την αφορά στο καθαρά εμπορικό κομμάτι μια μικρή αναφορά στους ταξιτζήδες της πόλης, άλλη μια ομηρική μάχη εκεί που έκατσες όχι ήρθες όχι είναι δικός μου,( μακελειό σου λέω)Στο χώρο πέριξ εκεί στο πρακτορείο τα καφενεία γεμάτα σε κόσμο κ τσιγαρίλα, Τσιτσης,Κώτσιο Μάνθος Κιτσιο Παππάς, Πίπη Σοκολάκης λες κ γινόταν γάμος ωραίες αναμνήσεις.Μητσιο Καίσαρης Σήμα κατατεθέν ο Τσαγκάρης, Πίπη Φραγκίσκος ο φαρμακοποιός με το χαμόγελο, Σκεύης Ηλεκτρικά, Αλέκος Αναστασιάδης Με τα δράμια μπογιές εφημερίδες χαρτικά σχολικά,ο Αημνειστος Θέμις Καίσαρης,,Ο Μουγκός Κουρέας Τριανταφύλλου κ ο έτερος Σωτηρίου Θεολόγης Μιχαήλ.Η Αγροτική Τράπεζα στη Γωνία με τους λιγοστούς Γραβατομμένους κ με τους ελλαχιστους καταθέτες.

Πέρνοντας την ανηφόρα δεξιά ο Παύλο Φραγκίσκος Αριστερά Κωλλέλης Νειλας Τσιφούτης, Μάρκο Περιστέρης, Μάλλιος,αααα πρόλαβα κ τον Μήτσο Καλέση τον Σαμαρά κ τον Φούρνο του Χούλια κ λίγο Τσε κει ο Άλκη Γιαννέτας, ο Πασχοπουλος ο παιδίατρος μας με τις μεγάλες σύρρηγγες. Μόλις περνάμε το ίσιο της αγοράς Παντελής Τάσης Γιώρι βλάχος Μίχο Σωτηρίου, Γκανιαίοι ακόμα στη μύτη μου η μυρωδιά απ’ τα αμέτρητα Κοκορέτσια που έφθανε η μυρωδιά μέχρι τον Πίπη Καραμπίνα, Κουτης Κολιομάνος κ ο για την εποχή Τότε Μπουτιγκ Μπέκος. Ααα λίγο ακόμα.. φτάσαμε στο Κεντρο που δεν είχε τόσο απλωσια, ο Φοινικιώτης Τσότσης Γενικό εμπόριο, Σκαγιας ο παραδοσιακός Ράφτης,ο φούρνος του Σκουτέρη να σε πνίγη με την μυρωδιά του ψωμιού της Λαμαρίνας κ την πανέμορφη Νεράιδα τη Μιράντα. Το Καφενείο του Κεραμιτσιώτη Κ Τσέκα η ψησταριά του Βασίλη Τσότση ο Λάκη Βούτσης με τον ξανθό καφέ του κ τα μοναδικά προφιτερόλ, Αχιλλέας Λεωνίδας Ματσακας βράχοι του εμπορίου, Θωμας Φώτο Καραμπίνας ,ο Δημητρης Καραούσος,ο Νίκος Μπουκουμάνης με τον πιτσιρικά τότε Βασίλη,ο Ράφτης Γούλας,ο Καλαμπάκας, άφησα τελευταία στο χώρο της πλατείας την τεχνήτη Ορολογίων η οποία δεν της γελούσε ποτέ τα χείλη σε εκείνο το τρεμάμενο πάτωμα που νόμιζες ότι θα σε Ρουφήξει. Πέρνοντας την κατηφόρα το Γαλακτοπωλειο του Γιατση Το Καθαριστήριο των Αδελφών Ρούμπη, Η Ψησταριά του Ταφέκη κ ο Μάρκο Σκόπας με τον Κασσίτερο, απέναντι ο Μοναδικός τότε φωτογράφος Στεφανίδης.

Αναμεσα στο Στενό του παλιού Δημαρχείου η Λαϊκή αγορά …διαλιέχτεεε. Φατσα αριστερά στην πλατέα ο Περιπτεράς Φρατης,λιγο αριστερά ο Αντώνη Παππάς, Ο Τσιάβο Ντάλλας με την ποδιά του στο εστιατόριο με την λυγερικορμη κυρά Ντίνα κ με τους δύο γιους Τάσο Δημήτρη. Αυτά τα θυμάμαι εκεί γύρω στα 7 μου χρόνια κ πιασμένος απ’ το χέρι της Μάνας μου ποδογυριζοντας την αγορά λαϊκή κ τέλος να πάμε να πάρουμε ένα ρούχο για τη Λαμπρή .Τα ίδια Πρόσωπα ίδιες εικόνες για μια δεκαετία ακόμα ,εγώ γυμνασιοπαιδο έτρεχα πριν το κουδούνι μπας κ βρω τους δικούς μου η κάνα συγγενή κ πάρουμε κάνα Φράγκο.

Η Μεγάλη Πέμπτη στο Φιλιατι της καρδιάς μας ήταν από τις πιο Ωραίες μέρες, μέρα Αγοράς συνάντησης Ευχών.Σίγουρα κάποιον θα ξέχασα κάτι θα μου διέφυγε.. η Μεγάλη Πέμπτη για εμάς απ’ τα Χωριά ήταν κάτι το Ξεχωριστό, είμαι τυχερός που σε εκείνα τα δύσκολα χρόνια έζησα έχω εικόνες απ’ το Ανθισμένο Φιλιατι… ακόμα υχεί η φωνή των εισπρακτόρων για την αναγγελία αναχώρησης του λεωφορείου για το κάθε Χωριό.. Για Ηγουμενίτσα στο 3 ,Τζούμα κόκκινο λιθάρι Κωστανα..το 11.Αετο πηγαδούλια στο 23Κάπως έτσι πέρασαν τα χρόνια αρκετοί έφυγαν έμειναν οι κουβέντες οι πράξεις, οι πέτρες.. αναμνήσεις πολλές, έζησαν αυτοί καλά κ εμείς Καλλίτερα. Εύχομαι σε συγγενείς φίλους Συμπατριώτες Χρόνια πολλά καλή Ανάσταση Η Ανάσταση του κυρίου μας να αναστήσει τις καρδιές μας κ να είναι το Πάσχα ένα πέρασμα Υγείας Αγάπης για όλους

Φιλιάτες, λίγο αλλά καλό το Μεγαλοπεφτιάτικο παζάρι 2021

με αρκετούς εμπόρους αλλά και κόσμο το σημερινό παζάρι- μεγαλοπεφτιάτικο γαρ- ο κόσμος δεν φαινεται γιατί … φόρτωναν κι έφευγαν

με απαθανάτισε ο γείτονας ο Γιάννης και μου την έστειλε με τίτλο ¨ριψοκίνδυνος ρεπόρτερ¨- να σαι καλά Γιάννη!

κι όσο ανέβαινε ο ήλιος ανέβαινε κι κίνηση…

Πάσχα στο Γηρομέρι το 1938

τα Πασχαλινά πανηγύρια στα κατωχώρια Φιλιατών και η συνέχεια… (2015)

ΣΧΟΛΙΑ & ΚΡΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ¨ΚΑΤΙ ΓΙΑ ΤΟ ΦΙΛΙΑΤΙ¨- Απρίλης 2011

1. Από τον κ. Φώτη Μήτση:

Αγαπητέ κ. Κώτση

Σ’ ευχαριστώ πολύ για το βιβλίο σου ¨Κάτι για το Φιλιάτι¨ που μου έστειλες με την τόσο ευγενική σου αφιέρωση.

Το ¨Κάτι για το Φιλιάτι¨ είναι αυτό που έλειπε και που καλύπτει ένα μεγάλο κενό- δεν είναι λίγες οι φορές που έχω σκεφθεί κι’ έχω πει: επι τέλους δεν θα βρεθεί κάποιος που να αγαπάει αυτόν τον τόπο και να ασχοληθεί για να γράψει, κάτι για το Φιλιάτι;

Και να που αυτό έγινε και είσαι εσύ, ο πρώτος

¨πανδέκτης¨ για την ιστορία των Φιλιατών-   για να χρησιμοποιήσω και εγώ τον χαρακτηρισμό του αγαπητού μας Σωτήρη Μικρούλη, που τόσο εύστοχα προλογίζει το βιβλίο σου.

Το βιβλίο, που διαβάζεται ευχάριστα και που δεν είναι μόνο χρήσιμο, αλλά είναι και πολύ ενδιαφέρον, γιατί περιέχει πολλά ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία και πληροφορίες, πλαισιώνεται με πολλές αξιομνημόνευτες φωτογραφίες και πλουτίζεται ακόμη με τις ¨Φιλιακιώτικες αναμνήσεις¨ του Π. Μαντέλου που ξεχειλίζουν από νοσταλγία και αγάπη για την γενέτειρά του. Οι πληροφορίες και οι πηγές που αναφέρονται στις πρώτες σελίδες του βιβλίου σου, είναι αξιόλογες, αλλά και οι αφηγήσεις σου από γεγονότα της σύγχρονης εποχής είναι ενδιαφέρουσες. Με το βιβλίο σου ανοίγεις έναν δρόμο για τους νεώτερους- και έχει αρκετό δυναμικό ο τόπος μας- γι’ αυτούς που θα θελήσουν και θα μπορούν να ασχοληθούν με την ιστορία των Φιλιατών και της περιοχής γενικότερα- γιατί όσο κι αν λες ότι ¨δεν έχει να επιδείξει δάφνες το Φιλιάτι¨ πιστεύω ότι η ιστορική διαδρομή του εμπεριέχει στην προέλευση και σύνθεση του πληθυσμού και των κατοίκων, την παρουσία, την συμβίωση και την απουσία της Μειονότητας με όλες τις επιπτώσεις, αλλά και γεγονότα από την Τουρκοκρατία, τον πόλεμο και την κατοχή. Την Εθνική Αντίσταση, τον εμφύλιο και την μετεμφυλιακή περίοδο, τη μεταπολίτευση κ.α. Ολα αυτά και επέδρασαν και σημάδεψαν την κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική ζωή του τόπου.

Κλείνοντας σε συγχαίρω για την ωραία προσπάθεια που έκανες και σου εύχομαι κάθε καλό.

Φιλικότατα Φώτης Μήτσης

Σ.Σ. Ο Φώτης Μήτσης είναι ο γνωστός συμπατριώτης από το Φοινίκι γιατρός, καθηγητής και πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών και συγγραφέας πολλών επιστημονικών αλλά και τοπικών ιστορικών συγγραμμάτων.

• Από τον κ. Κων/νο Ιωαννίδη:

Θεσσαλονίκη 6-4-2011 Αγαπητέ μου Γιώργο,

Σε χαιρετώ με ξεχωριστή εκτίμηση και σου εύχομαι υγεία, χαρά και οικογενειακή ευτυχία.

Ελαβα το νέο σου βιβλίο και σε ευχαριστώ, τόσο για την αποστολή, όσο και για την τιμητική αφιέρωση.

Θερμά συγχαρητήρια, για την αξιέπαινη εκδοτική σου προσπάθεια.

Πρόκειται για ένα μνημειώδες σύγγραμμα, που φέρει την προσωπική σου σφραγίδα. Είναι στις προθέσεις μου να κάνω μια σχετική για την περίπτωση βιβλιοκριτική.

Κων/νος Θ. Ιωαννίδης

Σ.Σ. Ο κ. Κωνσταντίνος Θ. Ιωαννίδης είναι Επίτιμος Επιθεωρητής- Σχολικός Σύμβουλους Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης & Συγγραφέας, από την Κωστάνα.

• Από τον κ. Θεμιστοκλή Πέτρου:

Αγαπητέ μου Γιώργο,

Πήρα το βιβλίο σου στα χέρια μου, να διαβάσω ¨ΚΑΤΙ ΓΙΑ ΤΟ ΦΙΛΙΑΤΙ¨, και διάβασα και είδα πολλά.

Πολλά για πρόσωπα και γεγονότα, που έχουν να κάνουν με την παλιά ιστορία και τα νέα δρώμενα του τόπου.

Το κείμενο τράβηξε το ενδιαφέρον μου από τις πρώτες σελίδες και, καθώς προχωρούσε, με καθήλωσε. Ενα κείμενο σωστά δομημένο, πλούσιο σε περιγραφές και εικόνες, γλαφυρό στην αφήγηση, ¨ζουμερό¨ στο περιεχόμενο με πλαστική ενέργεια στην έκφραση, που μέσα στις αράδες του διαφαίνονται τα κοιτάσματα πολύτιμων μετάλλων της ιστορίας και λαογραφίας του τόπου μας- ένα κείμενο δουλεμένο με συναίσθηση ευθύνης και με φιλότιμο, μοναδικό στο είδος του.

Σου σφίγγω το χέρι με την καρδιά μου βέβαιος πως θα συνεχίσεις με την ίδια ζέση το γράψιμο και θα μας προσφέρεις ξανά και ξανά ανάλογες πνευματικές και χρήσιμες απολαύσεις.

Με τα ίδια πάντα αισθήματα Θεμιστοκλής Η. Πέτρου

Σ.Σ. Ο Θεμιστοκλής Πέτρου είναι συμπατριώτης από το Φοινίκι, γνωστός συγγραφέας στο πανελλήνιο με βραβευμένα συγγράμματα, τόσο ιστορικά όσο και λογοτεχνικά.

Το ¨Κάτι για το Φιλιάτι¨ είναι κάτι παραπάνω από ένα βιβλίο που το διαβάζεις, έστω μονορούφι, το τελειώνεις και το βάζεις στην άκρη.

Το κρατάς όχι με το χέρι αλλά στην καρδιά σου! Μεράκι, κέφι, κουράγιο, ακέραιες αρετές του.

Νιώθω την ανάγκη να σ’ ευχαριστήσω και να ευχηθώ… και σ’ άλλα με υγεία!!

Με εκτίμηση Ευγενία Λαγού

Προς Γιώργο Κώτση

Σε μια χρονική περίοδο που όλοι μιλάνε για κρίση, διεφθαρμένους πολιτικούς και πτώση των αξιών η συγγραφή τέτοιων βιβλίων αξίζει συγχαρητηρίων! Η γνώση της τοπικής μας ιστορίας είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της δικής μας ταυτότητας αλλά και των ερχόμενων γενεών!

Φιλικά Άκης Λέντζαρης

Τώρα ένας φίλος έγραψε/ Κατι για το Φιλιάτι Μια ιστορία αληθινή/ Με πράγματα γεμάτη

Για το Φιλιάτι που/ Κει στη γωνιά του βρίσκεται Για κάποιους ξεχασμένο/ Μα υπάρχουνε και δυνατοί

Το κάνουν δοξασμένο

-Χριστόφορος Θεοδώρου-

τα ΝΕΑ των Φιλιατών- Απρίλη 2011

Αφιερωμένο σε φίλο…

Τι σου ‘παν και μου κάκιωσες λαμπάδα μου γραμμένη

Και εγώ πάω στην ξενιτιά με την καρδιά καμένη

Τα Φιλιατόπουλα… αναστήσανε το ΛΙΟΤΡΙΒΙ τους