ΝΕΑ των ΦΙΛΙΑΤΩΝ

Οι ιταλοί οπισθοχωρούν: Οι πολεμικές επιχειρήσεις  δεν πήγαιναν καλά για τους ιταλούς, στα άλλα μέτωπα της Ηπείρου, τους πήραν οι Έλληνες παραμάζωμα. Έτσι στις 21 Νοέμβρη του 1940, ημέρα που γιορτάζει η Παναγία, κυκλοφορεί η είδηση ότι οι Ιταλοί κατακτητές φεύγουν. Ο  Μουσά Ντέμης – από τους παράγοντες στους Φιλιάτες των Αλβανοτσάμηδων, κάλεσε τον πατέρα και του ζήτησε να μείνουμε σπίτι τους, να το προσέχουμε, γιατί αυτός και η οικογένεια φεύγουν για την Αλβανία μετά την υποχώρηση των Ιταλών. Ο πατέρας δέχθηκε και μετακομίσαμε, εννοώ ότι επήγαμε στο σπίτι του Μουσά, μόνο με τα σώματα μας, δεν είχαμε και τίποτε άλλο.

Ακόμη στην κάτω πλατεία έχουμε Ιταλούς. Δείχνουν πανικόβλητοι, φορτώνουν άρον άρον στα μουλάρια υλικά, αδειάζουν την μεγάλη αποθήκη με τα τρόφιμα. Άλλα καταστρέφουν, άλλα τα δίνουν στη γειτονιά, όπως ρύζι, κονσέρβες, γαλέτες. Σπάνε με κασμάδες τα βαρέλια με τα ποτά, κρασιά, κονιάκ και σχηματίζεται ρυάκι από τα ποτά κι εμείς οι πιτσιρικάδες έχουμε σκύψει και πίνουμε, γλύφουμε. Οι Ιταλοί με φορτωμένα τα μουλάρια φεύγουν προς το τάγμα, αλλά μετά από λίγο επιστρέφουν και προχωρούν προς τη Σαγιάδα. Από εκεί ήρθαν- τον ξέρουν το δρόμο της φυγής τους. Μαζί τους έχουν πάρει και ομήρους τους Κωνσταντίνο Στράτη, το Δήμο Θεολογή, το δάσκαλο Αλέκο Κομιανό, το Μιλτιάδη Φραγκίσκο, το Γιώρη Ματζάρα και τους άφησαν τον Απρίλη όταν ηρθαν ξανα.

Το Φιλιάτι  άδειασε αλλά οι Έλληνες στρατιώτες δεν βλέπαμε να έρχονται. Κάποια στιγμή πολίτες φέρνουν τρεις Ιταλούς  στρατιώτες στην πλατεία- είχαν χαθεί από το τμήμα τους. Τους υποχρεώνουν να αφοπλίσουν χειροβομβίδες παγιδευμένες, που άφησαν οι σύντροφοι τους και τους κλείδωσαν, μαζί και τις χειροβομβίδες, στο κτίριο που υπήρχε τότε εκεί που είναι σήμερα το κτήριο του ΟΤΕ.

   Στις 5 το απόγευμα ήρθαν οι Έλληνες στρατιώτες, από του Τάκα. Ο δρόμος από τον κινηματογράφο  προς τη Σπάταρη γέμισε Φιλιαταίους  που αδημονούσαν να υποδεχθούν τα παιδιά του τάγματος Φιλιατών, τα ηρωικά παιδιά της Ελλάδας. Κι ενώ οι κάτοικοι βρίσκονται στην υποδοχή, οι τρεις Ιταλοί στρατιώτες, δραπέτευσαν, πήραν χειροβομβίδες  πήγαν στην κόντριζα  και τις πετούσαν άσκοπα, σαν να γιόρταζαν κι αυτοί μαζί μας.

   Οι πρώτοι Έλληνες φαντάροι που εμφανίζονται, πνίγονται σε αγκαλιές, φιλιά, δάκρυα, λουλούδια και ρύζι. Είναι το Ελληνικό ιππικό. Θυμάμαι ένιωσα μια μικρή απογοήτευση, βλέποντας τα μικρόσωμα αλογάκια του Ελληνικού ιππικού, συγκρίνοντας τα με τα μεγαλόσωμα, επιβλητικά, όμορφα άλογα των Ιταλών. Η πρώτη πληροφορία που τους δίνουν, είναι για τους τρεις Ιταλούς που είναι στην κότριζα. Έχω την εικόνα του Φιλιαταίου ιππέα που με ένα περίστροφο στο χέρι πυροβολεί στον αέρα και ορμάει με το αλογάκι του για τη κότριζα να βρει τους τρεις Ιταλούς. Το πανηγύρι της υποδοχής συνεχίζεται. 

Την ίδια μέρα μπήκαμε στο σπίτι μας, ανεβήκαμε τις σκάλες, τρέχαμε από δωμάτιο σε δωμάτιο, βγήκαμε στο κήπο, ανοίξαμε το πηγάδι να δούμε αν υπήρχε το νερό ή το είχαν πάρει κι αυτό οι « ελευθερωτές ». Κι η ζωή συνεχίζεται. Ο πατέρας με το κέφι που τον διέκρινε άρχισε να ξανακτίζει τη δουλειά στο μαγαζί κι η μάνα να μαζεύει ότι μπορούσε για να φτιάξει μια υποφερτή ζωή στο σπίτι.  Μαζέψαμε στο σπίτι κάποια πράγματα, λίγα ρούχα, αγοράσαμε κάποια λυχνάρια να φωτίζουν τις νύχτες, μια σόμπα να ζεσταινόμαστε τις χειμωνιάτικες μέρες.

Τα νέα από το μέτωπο στην Αλβανία ήταν ευχάριστα και κάθε που μια πόλη της Β. Ηπείρου απελευθερωνόταν από τον Ελληνικό Στρατό, το πανηγύρι με κλαρίνα και νταούλια στους Φιλιάτες ήταν ατέλειωτο με την ελπίδα της οριστικής νίκης.