ΝΕΑ των ΦΙΛΙΑΤΩΝ

 3.2. Οι πρώτες μέρες μετά την απελευθέρωση

  Μία εικόνα εκείνων των ημερών μπορούμε να πάρουμε από τα τρία παρακάτω δημοσιεύματα και τις φωτογραφίες που συλλέξαμε:

 Περιγραφή από επιστολή  του Γεώργιου Βέκκου

Λίγες μέρες μετά την απελευθέρωση , ήρθε στο Φιλιάτι ο ξενιτεμένος στην Πόλη  Γεώργιος Βέκκος- λόγιος του καιρού- και έστειλε μια επιστολή  στον αδελφό του στην Πόλη, περιγράφοντας του την νέα κατάσταση. Την επιστολή αυτή μας την εμπιστεύτηκε ο εγγονός του Βέκκου κ. Δημήτρης Κοτσώνης:

            Εις Κων/πολιν                    Εν Φιλιάταις τη 11 Μαρτίου 1913

Αγαπητέ μου αδελφέ Παναγιώτη σε ασπάζομαι. Την Νύφην ασπάζομαι, την μητέρα Γεωργούλα και παιδιά σας ασπάζονται. Προχθές το Σάββατον εσπέρας ανεχωρήσαμεν εκ Κερκύρας και την Κυριακήν το μεσημέρι εφτάσαμεν εις το σπίτι μας ηύραμεν την Μητέρα και όλους καλά.

Απερίγραπτος είναι η συγκίνησίς μου αντιμετωπίσαντα ως απλήν πραγματικότητα ό,τι εθεωρείτο όνειρον και φαντασία και επανιδόντας υγιείς και ζώντας τους ανθρώπους μας ους δεν ηλπίζομεν να εύρομεν ζωντανούς. Ενόμιζον ότι έρχομαι εξ άλλου κόσμου και βλέπω και επαναβλέπω εικόνας αφαντάστους και πρόσωπα νεκρά όντα και αναστήσαντα.

Εύρομεν το Σκάλωμα Σαγιάδας έρημον και εγκαταλελειμένον. Το γνωστόν χάνι και τα άλλα δύο τρία καταστήματα ανοικτά και εργαζόμενα. Αυθημερόν είχε αφιχθή εκ Κερκύρας ο διορισθείς τελώνης η δε ελληνική βασιλική σημαία ευρίσκετο ανηρτημένη επί του ιστού του τελωνείου.

Καθ’ οδόν απόλυτος ησυχία, ουδείς ένοπλος, ουδείς ύποπτος ουδείς προκλητικός διαβάτης. Πάντες επιμελώς άοπλοι φιλήσυχοι και ειρηνικοί και ευπροσήγοροι οι τέως κρατούντες.

   Εις Φιλιάταις η εθνική σημαία εμπεπηγμένη προ του διοικητηρίου και φρουρούν απόσπασμα ελληνικού στρατού. Εντός της αγοράς όμιλος στρατιωτών, πλήθος αναλόγως λαού χαίροντος εθνικαί σημαίαι προ πολλών καταστημάτων, ειρηνικοί και ευπροσήγοροι οι πρώην κυριαρχούντες δυνάσται. Κατάπληκτος διατελών ενόμιζον ότι ονειρεύομαι και ότι πλανάται εις φαντασίας ο νους μου. Συγκεκινημένος εν τω μέσω της αγοράς έσειον τον πίλον μου ζητοκραυγάζων εκ μέσης καρδίας υπέρ εκείνων εις ούς οφείλετο η πραγματοποίησις ιερού ονείρου τόσων κεκοιμημένων γενεών και η εξύψωσις των εις χώρα και σκιά θανάτου καθημένων εις τα υψώματα του φωτός της ελευθερίας. Και ταύτα Θεού συνεργούντος προς Ον προσφέρομεν αίνον ευχαριστίας ανακράζοντες· η αλλοίωσις αύτη [έργον] της δεξιάς του υψίστου.

   Μη λαβών καιρόν, ένεκα διαφόρων επισκέψεων των γνωστών και φίλων, επιφυλάσσομαι ίνα αργότερον σου γράψω λεπτομερείας αφού πληροφορηθώ λεπτομερώς και ακριβώς τα σχετικά γεγονότα καθ’ όσον διάστημα έλειπον. Δι’ ολίγων σου λέγω ότι οι εν Φιλιάτες κατοικούντες χριστιανοί υπέστησαν ανεκδιήγητους φόβους, τρομοκρατίας ανθρωπομόρφων εξηγριωμένων αγρίων διέφυγον [δε] ως εκ θαύματος τον κίνδυνον της εξολοθρεύσεώς των και της απογυμνώσεως, στερούμενοι σχεδόν και αλεύρου πολλάκις.

   Ότι η αναχώρησίς μου συμπέσασα προς την έναρξιν των εχθροπραξιών προυκάλεσε την πεποίθησιν των ότι δήθεν ήμην ένοχος και μεμυημένος εις όλας τας πολιτικάς ενόχους ενεργείας ενταύθα,  ότι πολλοί …….παρεπονούντο ότι εστάθησαν απρόβλεπτοι ίνα ή αναστείλουν την αναχώρησίν μου ή με εξολόθρευον προ ή κατά την αναχώρησίν μου. ‘Οτι συνεπεία της τοιαύτης βλακώδους επιμόνου πεποιθήσεώς των το σπήτι μας κατέστη ο στόχος της εμπαθείας αυτών δια στρατωνισμού κατά τέσσαρας διαφόρους εσπέρας ομάδων στρατού και πολεμοφοδίων, δια της κατοικίας επί ένα και πλέον μήνα του Μουτεσαρίφου και της πενταμελούς συνοδείας αυτού, δια της συντρίψεως των κλειδωνιών των μαγαζείων χάριν του στρατωνισμού, δια λιθοβολισμών των θυρών και παραθύρων και ότι βαναύσως επροπηλακίζετο και εξεφοβίζετο η Μητέρα, ως μητέρα, κατ’ αυτούς, τοιούτου μεγάλου εχθρού των, ενώ εγώ ακριβώς τουναντίον όχι μόνον εις οιανδήποτε, ένοχον τότε θεωρουμένην, ενέργειαν δεν μετείχον κατά οιονδήποτε τρόπον αλλά και πάντοτε προσεπάθουν οσάκις εδίδετο αφορμή υπέρ της ειρηνικής συμβιώσεως των δύο εθνών. Ως θαύμα δε θεωρούν οι εδώ χριστιανοί ότι και δεν μας το έκαψαν το σπίτι.

   Η Μητέρα και η μητέρα της Γεώργαινας μαρτυρικόν διήγαγον βίον καθ’ όλον αυτό το διάστημα. Εάν δεν παρέμενεν η Μητέρα εν τω σπήτι θα είχεν ήδη καταστραφή.

Κυβερνητικαί αρχαί ακόμη δεν ήλθον να εγκατασταθώσιν. Ευρίσκονται δύο λόχοι του στρατού υπό την διοίκησιν αντισυνταγματάρχου……ο εις ως μόνιμος …..εν Φιλιάταις και ο έτερος περιοδεύον νυν προς την Κονίσπολιν· ο κ. [διοικ]ητής μετά του υπολοίπου του στρατού ευρίσκεται εις Αγίους 40. Διοικητής του μονίμου λόχου και φρούραρχος Φιλιατών είναι ο ανθυπολοχαγός κ. Δασκαλάκης Κρης, εμβριθής και ανεπτυγμένος νέος.

Ο τηλέγραφος με τα Ιωάννινα εισέτι είνε διακεκομμένος δεν επεσκευάσθη η γραμμή άλλως δεν ήλθεν ακόμη ο τηλεγραφητής.

   Η παράδοσις των Ιωαννίνων, η υποχώρησις του εν Παραμυθία στρατού και η δραπέτευσις των κυβερνητικών υπαλλήλων επέφερον απότομον και πλήρη κατάπτωσιν φρονήματος των πρώην κρατούντων άλλως εθεωρείτο βεβαία η καταστροφή των εν Φιλιάταις χριστιανών· σχετικώς και προς την προ δύο εισέτι ημερών ψυχολογικήν των κατάστασιν, η ειρηνική και άνευ πάσης οιασδήποτε αντιστάσεως γενομένη κατοχή αποτελεί ανέλπιστον γεγονός.

Ταξιδιώται και επιβάται πηγαινοέρχονται τώρα πολλοί και οπωσδήποτε ήρχισεν η εν τη αγορά κίνησις. Αναμένεται η άρσις του αποκλεισμού των παραλίων και η άφηξις των κυβερνητικών αρχών. Τα γράμματα και τας εφημερίδας στείλε μου με τους ταξειδιώτας.

Τάξις και ασφάλεια επικρατεί· παρεκτροπαί χριστιανών, αν γίνονται, ολίγαι και πολύ μικραί. Οι πρώην κρατούντες είναι ήσυχοι· οπωσδήποτε η κατήφειά των είναι πρόδηλος.

Τα πνεύματα του κόσμου και των δύο στοιχείων ευρίσκονται υπό τας εντυπώσεις της εκ της μεταβολής εκπλήξεως. Βεβαίως λειτουργούσης της κανονικής κυβερνητικής αρχής και αποκαθισταμένης της ομαλής κινήσεως εν τη χώρα, κατ’ ολίγον θα επανέλθη ο κανονικός βίος και η παγία κοινωνική φυσιογνωμία του πληθυσμού.   Επί τούτοις διατελώ και σε ασπάζομαι.  Γ.Β.