ΝΕΑ των ΦΙΛΙΑΤΩΝ

ΦΙΛΙΑΤΕΣ, Μνημείο του ’40

¨ Ο λαός που ξεχνά την Ιστορία του είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει¨

Έχω επισημάνει πως πρέπει να στηθεί ένα μνημείο στους Φιλιάτες για ένα από τα γεγονότα της πρόσφατης ιστορίας μας. Ένα τέτοιο γεγονός το αποτυπώνει στο ημερολόγιο του ο Φερντινάντο Καμπιόνε- γραμματέας της ιταλικής Μεραρχίας ΣΙΕΝΑ που επιχειρούσε στην περιοχή μας στον πόλεμο του 1940-1.

« 30η Οκτωβρίου… Έξαφνα το βράδυ, σαν κεραυνός σε καθαρό ουρανό, έρχεται η ανακοίνωση ότι σκοτώθηκε στους Φιλιάτες ο διοικητής του 32^ου συντάγματος. Αποτελεί σημαντικότατη απώλεια ο θάνατός του κατά την αρχική φάση των επιχειρήσεων, γιατί στερεί το σύνταγμα του γέρου διοικητού εκτιμώμενου και αγαπώμενου από τους υφισταμένους του, ιδίως από τους στρατιώτες. Ο συνταγματάρχης είχε πάει στο παρατηρητήριο του πυροβολικού για να εξετάσει ο ίδιος από πού προήρχετο η βολή μίας εχθρικής πυροβολαρχίας,  η οποία παρενοχλούσε τα στρατεύματα τα συγκεντρωθέντα στους Φιλιάτες. Εκεί στο παρατηρητήριο τον πέτυχε μια εχθρική οβίδα και τον κομμάτιασε. Ήταν ο μόνος αξιωματικός που έπεσε κατά την πρώτη φάση των επιχειρήσεων. Ο θάνατός του προκάλεσε  γενική και ειλικρινή θλίψη, που ήταν ακόμη μεγαλύτερη, γιατί το τραγικό γεγονός επήλθε ενώ τόσο λαμπρά εξελισσόταν οι επιχειρήσεις.»

Αναφορά στο γεγονός κάνει ο αείμνηστος Παναγιώτης Μήτσης- δάσκαλος από το Φοινίκι, στο σπουδαίο βιβλίο του ¨Θυμάμαι¨:

… Το ελληνικό πυροβολικό, που είχε παρατηρητήριο στο βουνό Ντούλκα, με τις εύστοχες βολές του τους προκαλούσε ζημιές στο Φιλιάτι και στον Καλαμά κάθε φορά που προσπαθούσαν να πλησιάσουν. Ένα πρωινό, την ώρα που αμέριμνο ιταλικό τμήμα στην περιοχή ¨Τάκα¨ των Φιλιατών ήταν συγκεντρωμένο να πάρει το πρωινό του, δέχτηκε τις εύστοχες βολές του πυροβολικού. Τους προξένησε μεγάλες ζημιές και πολλά θύματα. Από τότε έμεινε η φράση του Ιταλού συνταγματάρχη «No fatsa Dulca» (όχι αντίκρυ από την Ντούλκα).

Σ.Σ. Οι Ιταλοί έθαψαν πρόχειρα τους νεκρούς τους στον τόπο που σκοτώθηκαν- στου ¨ΤΑΚΑ¨- μαζί και τον ιταλό διοικητή του 32 Συντάγματος Πεζικού της ομώνυμης Φάλαγγας συνταγματάρχη (colonnello) Roberto Gianini. Αργότερα, στην περίοδο της κατοχής, καλλώπισαν τον χώρο, έφτιαξαν τάφους για τους νεκρούς τους και ένα λίθινο μνημείο για τον συνταγματάρχη τους.

Μας πήγαινε εκεί στο «Ιταλικό Νεκροταφείο» όταν ήμασταν μαθητές του Δημοτικού, ο αείμνηστος δάσκαλος Βασίλης Τσώνης, και μας μιλούσε για το γεγονός. Μας έλεγε μάλιστα ότι η ελληνική οβίδα έσκασε μέσα στο καζάνι που μαγείρευαν οι Ιταλοί μακαρόνια. Πέρασαν τα χρόνια και η ιστορία… θάφτηκε. Την ξέθαψε η αγάπη για το Φιλιάτι και την ιστορία του, του Ηλία Λαγού και η ελάχιστη βοήθεια που του πρόσφερα. Το μνημείο βρέθηκε. Μισό κατεστραμμένο μεν, αλλά ικανό και έτσι όπως είναι, να θυμίζει στις ερχόμενες γενιές αν μη τι άλλο, ένα κομμάτι της ιστορίας μας. Κάνουμε λοιπόν μια πρόταση στην Δημοτική αρχή, να αξιοποιήσει το λίθινο μνημείο. Μπορεί να το τοποθετήσει σε μια άκρη του δρόμου του ¨ΤΑΚΑ¨, πάνω σε μια υπερυψωμένη πέτρινη βάση ή όπου αλλού κρίνει. Είναι ένα κομμάτι της ελληνικής και ιδιαίτερα της τοπικής ιστορίας. -Γιώργος Κώτσης-

Ένα πρόσφατο γεγονός με συγκίνησε- δυο νέα παιδιά ο Σπύρος από την Ιταλία και ο Άρης από την Ελλάδα έμαθαν κάτι για την ιστορία τους και το τιμούν…

ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΗΣ ΠΛΕΣΙΒΙΤΣΑΣ- πριν 75 χρόνια!

 Απο το αρχείο του Γεράσιμου Μίχα

     του Γ.Ι.ΡΙΣΒΑΝΗ       (δημοσιεύτηκε το 1947 στα ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΑ ΝΕΑ)

Τη 14^η Σεπτεμβρίου 1943: Γιορτή του Σταυρού : Οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα και ο αν πολλαπλός τους ακούγεται στα γύρω γνώριμα βουνά και φαράγγια. Το χωριό έχει όψη γιορτάσιμη .Άνδρες ,γυναίκες και παιδιά ντυμένοι τα γιορτινά τους πάνε στην εκκλησιά. Τίποτε δε δείχνει ,τίποτα δε μαρτυράει το δράμα, την τραγωδία που μέλλει σε λίγο να συμβεί.

Η εκκλησία είναι κατάμεστη . Στη δέηση του παπά Σπύρου Μακατσώρη <ειρήνη το κόσμω δώρισε….> όλο το νου με έκσταση προς τη μεγάλη του Χριστού εικόνα. Βαθειά κατά νύξη συνείχε το εκκλησίασμα. Στην υπέρτατη αυτή στιγμή της δέησης μήνυμα αναπάντεχο κι ξαφνικά διέδραμε μεσ’τους πιστούς.

<έρχονται οι Γερμανοί>

Ο παρατηρητής της ημέρας πάνω από την Κιάφα σαν άλλος μαραθωνοδρόμος καλών όμως μαντάτων, ασθμαίνων μεταφέρει το κακό μήνυμα που διαδίδεται από στόμα σε στόμα και από σπίτι σε σπίτι σε όλη τη Πλεσιβίτσα.

Μονομιάς όλα αλλάζουν. Οι καμπάνες χτυπούνε συναγερμό η εκκλησία αδειάζει και μόνο οι παπάδες ήρεμοι συνεχίζουν τη λειτουργία και μαζί τους μερικοί απ’τους γερόντους προσεύχονται σιωπηλοί. Το χωριό είναι ανάστατο. Από παντού ακούγονται φωνές και κλάματα. Πλεσιβιτσιώτες και ξένοι φροντίζουν για την πιο γρήγορη αναχώρηση τους παίρνοντας ότι είναι δυνατό. Μανάδες φωνάζουν τα παιδιά τους, παιδάκια κλαίνε και ζητούν τις μανάδες τους, σπίτια κλειδώνονται ,περιουσίες εγκαταλείπονται ,πανικός στιγμές τραγικές και σκηνές φρίκης και απελπισίας.

Το χωριό σχεδόν αδειάζει λίγοι παρέμειναν με την ελπίδα να σώσουν τα σπίτια και το βίο τους. Οι φεύγοντες με δάκρυα στα μάτια αποχαιρετούνε το χωριό κι εκείνους που αποχαιρετούν με τουφεκιές και που επιτείνουν τον πανικό. Εξακόσιοι και πλέον Γερμανοί το τάγμα της φωτιάς και του θανάτου απ’το Γιάννινα και μαζί τους οκτακόσιοι μπαλίτσες Τσάμιδες με τους Νούριδες τους, τους Μαζάρ μπέηδες ,τους Ντίνο Ρετζέπηδες, τους Τσαπουνίδες, τους Ντούρο Χασάνιδες τους Σολίκιδες και λοιπούς Σαλίκους έχουν από τα κυριότερα σημεία ζωσμένη την Πλεσιβίτσα.

Οι όλμοι και τα πολυβόλα οργώνουν κυριολεκτικά τα γύρω βουνά, τις χαράδρες και τους δρόμους του χωριού και χτυπούν τα γυναικόπαιδα που φεύγουν. Από τα βόλια τους σκοτώνεται ο Σιώζο Ντόμπρας και το 16χρονο παλληκάρι του χωριού ο Γιώργης ο Χαϊδούσης. Δύο ακόμη θύματα που έδωκε η Πλεσιβίτσα, κατά τον τελευταίο πόλεμο και την κατοχή στον αγώνα της αντίστασης και της ελευθεριάς.

Είναι μεσημέρι που οι Γερμανοτσάμιδες πατούνε την Πλεσιβίτσα. Οι λιγοστοί άνδρες ο πρόεδρος και ο παπάς βρίσκονται στο κέντρο του χωριού. Γίνεται μια τυπική σύσταση του Γερμανού του Ταγματάρχη και των αρχηγών των τσάμιδων και η απόφαση βγαίνει γρήγορα. «Φωτιά εις την Πλεσιβίτσα»! Τίποτε δεν τους συγκινεί. Ούτε οι παρακλήσεις του Παππά και των γερόντων, ούτε των γυναικών οι οδυρμοί.

Στη διαταγή του Γερμανού ταγματάρχη όσοι απόμειναν στο χωριό μαζεύονται στο μεσοχώρι. Τους μαζεύουν οι Τσάμιδες. Γριές και γέροντες τυφλοί, πετιούνται από τα σπίτια, άρρωστοι σέρνονται στους δρόμους.

Διατάσσει ο Ρετζέπ Ντίνο μπέης. Και τα μεν γυναικόπαιδα οδηγούνται με συνοδεία τσάμιδων προς την Κώτσικα, οι δε άνδρες προς το Φιλιάτι. Όλα δείχνουν πως τους πάνε για εκτέλεση. Οι καρδιές σφίγγονται από την αγωνία. Οι νοεροί θρήνοι των παιδιών και το δράμα παίρνει την έξαλλη εικόνα της παραφροσύνης. Η συμφορά αρχίζει. Οι πομπές οδεύουν προς το άγνωστο. Το χωριό το δέρνει η ερημιά. Οι μπέηδες ριχτήκανε στο πλιάτσικο. Εκατό υποζύγια μεταφέρουν τον πλούτο της Πλεσιβίτσας,  ότι είχε από τη γη και το ταξείδι, όλο τον ατίμητο θησαυρό της αρχοντιάς της.

Σαν αποσκόλλασαν το ρημαδιό βάλανε φωτιά. Και η ιστορική Πλεσιβίτσα παραδίδεται στις φλόγες και στο πυρ. Σε τρεις ώρες κάψανε 185 σπίτια,185 ωραιόκτιστα αρχοντικά πανύψηλα και ηγεμονικά. Μονάχα εσεβάστηκαν την εκκλησία και το σχολείο. Είναι η δεύτερη φορά που καίγεται η Πλεσιβίτσα ύστερα από τα Μουχαρεμικά στον πόλεμο του 12.Και τότε σαν και τώρα πότισε με αίμα το δένδρο της ελευθεριάς με τον λεβέντη Παπά –Γιώργη που τον έκαψαν ζωντανό και την μαρτυρική κυρ-Αλέξαινα. Στάθηκε πρωτοπόρος σε όλες τις εθνικές περιπέτειες πιστή και αντάξια των παραδόσεών της. Σήμερα συμπληρώνεται τέσσερα χρόνια από το ολοκαύτωμα της Πλεσιβίτσας. Τι έγινε από τότε: Οι Πλέσιοι έμειναν και μένουν γύρω από τα προσφιλή τους ερείπια. Μόνοι με τις ίδιες τους δυνάμεις, με την δημιουργική τους πίστη, με τις αυθόρμητες και γενναιόφρονες ενισχύσεις των απανταχού Πλεσιβιτσιωτών επούλωσαν και επουλώνουν τις απούλωτες πληγές τους και ανακουφίζουν τον μεγάλο τους πόνο.

Στα θλιβερά τέσσερα χρόνια μας η σκέψη όλων των Πλεσιβιτσιωτών οπουδήποτε κι αν ζουν ή βρίσκονται περνάει στεριές και θάλασσες και σταματάει στο αγαπημένο τους χωριό. Για μια στιγμή με την αναπόληση της τραγικής των περιπέτειας σφίγγεται η καρδιά τους και το μάτι τους δακρύζει. Όμως δεν μοιρολογούν γιατί δεν είναι ίδιον των Πλαισίων. Όπως με θάρρος και καρτερικότητα αντιμετώπισαν ως τα σήμερα όλες τις συμφορές και τα δεινά ,έτσι και τώρα με θάρρος και με πίστη ενωμένοι και αδελφωμένοι βαδίζουν για μια καινούργια Πλεσιβίτσα αντάξια των παραδόσεων της. Γιατί…

«Δεν κάψαν την Πλεσιβίτσα του μπέη τα τσιράκια

«Κι αν φλόγισαν τα επουράνια

«Κι ένα με τ’άστρα γίναν…

μας λέει ο ποιητής μας Γεώργιος Βουγίδης στα «Θεσπρωτικά του» τραγούδια.

Ναι. Δεν κόψαν την Πλεσιβίτσα γιατί δεν καίγεται το πνεύμα και η ιδέα. Ας κείτεται σ’ερείπια από το πέρασμα των Ούνων. Μέσα από τα συντρίμμια και τις συμφορές ξανανασταίνεται και πάλι όπως ο φοίνικας από την τέφρα. Κάποτε θε να χτίσουνε και τα σπίτια. Θα πάρουν την πρώτη την παλιά αρχοντική μορφή τους. Δε θα υπάρχουν πια χαλάσματα και συμφορές. Θα μείνουν ως ιστόρημα σημαδιακό οι ξύλινοι σταυροί εκείνων που μαρτύρησαν κι επότησαν με τ’αγιό τους το αίμα, το δένδρο της ελευθεριάς.

Θα μαρτυρούν το πέρασμα μίας ανιστόρητης θεομηνίας που δεν γνώρισε ως τώρα η ανθρωπότητα ουδέ αναφέρει που η ιστορία της.

Γ.Ι.ΡΙΣΒΑΝΗΣ

Στο Φιλιάτι μετά απο 52 χρόνια…

Τόσα είχε που έφυγαν οικογενειακώς για την Αυστραλία ο Ζήφος- πρωτότοκος γιός του Χακή Ντέμη (Χακή Αράπη) που εικονίζεται εδώ με την Αγνή του Ιωακιμείδη και την Τασία του Νέτη το 1965, λίγους μήνες πριν φύγουν…

και μάζευε δύναμη και κουράγιο να ξανάρθει- του το ζητούσε η καρδιά του. Και δεν έχασε, αφού όσοι το έμαθαν έτρεξαν να τον δουν και να τους σφίξουν το χέρι.

εδώ ο Μάκης δείχνει πς έκανε τρίπλες ο Ζήφος οταν έπαιζε στον ΑΡΗ Φιλιατών

μέχρι κι μάνα μου στα 93 της ήρθε να τον δει και να τον φιλήσει…

και η σύζυγός του δίπλα, έχει ριζες απο το Φιλιάτι- απο του Νίνα που είχαν πάει Σμύρνη!

με τον Σπύρο Τσίνα (Σαμή) και τη Βούλα ήταν συμμαθητές…

Λαϊκό προσκύνημα για έναν Φιλιατιώτη που στο πρόσωπό του τίμησαν όλη του την οικογένεια για την οποία μόνο καλά λόγια έχουν να πουν όσοι τους γνώρισαν…

όποτε βλέπω τη φωτογραφία μου θυμίζει το τραγούδι κι αντιστροφα…

κάποιοι απο τους συμμαθητές πηγαίναμε κατω απο  μια ελιά και φουμάραμε τσιγάρο… όρθιοι: Τάκη Κοτσώνης, Μιχάλη Μάνος, Γιώργο Κωτσης,.Γιάννη Γκαρής, στη μέση Ηλία Τσώνη, Λάκης Μίγκος και κάτω Σπύρος Στρουγγάρης, Τάσος Δ. Κουφάλας, Βασίλη Ζμπήντας και Τάσος Μπράχος…

αφιερωμένο στο Σπύρο Τσέκα που έτυχε να λείπει εκείνη τη μέρα…

Πωλούνται μουσικά όργανα!

Φιλιάτες, απο τη Συναυλία στις 9/9/2018

δείτε to 1 και το τελευταίο απο τα βιντεο που ανέβασε ο Παύλος Σοροβάκος

Eγκαίνια-Αγιασμός Φροντιστηρίου

                  ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΜΠΟΥΤΖΗ

Φυσική Επιλογή- Θετικών Επιστημών

Την Κυριακή 16 Σεπτέμβρη και ώρες 07.30 μμ – 10.30μμ

Εκδήλωση στη Μουργκάνα

30η Σ.Ο.Σ.Δ.Ε.Η – 15 & 16 Σεπτεμβρίου 2018
Χωριό: Τσαμαντάς Φιλιατών (Λαογραφικό Μουσείο)
Όρος: Μουργκάνα
Διοργανωτής: Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Ηγουμενίτσας

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ:

ΣΑΒΒΑΤΟ, 15/9/2018 : ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΒΡΑΔΙΑ

16:00 – 18:30:
Προσέλευση ορειβατών, εγγραφή στη γραμματεία, παραλαβή κουπονιού για την λήψη φαγητού, στήσιμο σκηνών, τακτοποίηση.

18:30 – 18:45:
Υποδοχή – καλωσόρισμα / χαιρετισμοί συλλόγων

19:00 – 20:00:
– Τραγούδι: Ομοσπονδία Μουργκάνας,
Δημοτικά τραγούδια
– Ποίηση Μιχάλη Γκανά
– Συγγραφικά αποσπάσματα από τα έργα των Μιχάλη Γκανά και Σωτήρη Δημητρίου
– Δρώμενα
Επιμέλεια: Βεατρίκη Τζούρτζου

20:00 – 21:00:
Σερβίρισμα φαγητού (κοκκινιστό μοσχάρι στο καζάνι)

21:00 – 00:30:
Παραδοσιακό γλέντι με τους Κολιουσαίους και την παρέα τους (χωρίς μικρόφωνα).

00: 30:
Λήξη προγράμματος

ΚΥΡΙΑΚΗ, 16/9/2018

07:30 – 08:30: Πρωιό (Τσάϊ βουνού)

ΠΟΡΕΙΕΣ: ΔΥΟ

1η πορεία: Τσαμαντάς – Διάσελο Χάβου – Τσαμαντάς.
Βαθμός Δυσκολίας Α΄ (μικρή)
Ώρες: 4 ~ 5
Συνολική απόσταση: 12 χλμ.
Υψομετρική 650 μ.
Αρχηγός: Μπάλλος Παναγιώτης

2η πορεία: Λιας (Περιβόλι) – Κορυφή Μουργκάνας 1806 μ. – Λιας
Βαθμός Δυσκολίας: Γ΄ (μεγάλη)
Ώρες: 8
Συνολική απόσταση: 15 χλμ.
Υψομετρική 1.150 μ.
Αρχηγός: Ντόκος Ευάγγελος

Όλες οι πορείες θα συνοδεύονται από έμπειρα μέλη του συλλόγου μας.

Πληροφορίες στο τηλέφωνο του συλλόγου 2665-400802 καθημερινά 7-9μμ, καθώς και στο κινητό του Προέδρου 6976438074.

Χρήσιμες Πληροφορίες :
Στο χωριό Λιας (απόσταση Λιας – Τσαμαντάς 9 km) λειτουργεί Ξενώνας 7 δωματίων. Για κρατήσεις: 2664041602 & 6972322154, κα Λίτσα Νταφλάκη.

Φιλιάτες, απο τη Συναυλία στις 9/9/2018

δείτε 3 βιντεάκια που ανέβασε ο Παύλος Σοροβάκος

εικόνες απο το 1ο Φθινοπωρινό παζάρι

που είχε κόσμο είχε και χάρη…

στην ΟΑΣΗ του Τάση Δήμου μαζί με την Άρτεμη εγγονή του κατον σι ύζυγο της

και άλλους φίλους Φιλιαταίους…

και Γηρομεριάτες…