ΝΕΑ των ΦΙΛΙΑΤΩΝ

(δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβρη του 1999, στα ΝΕΑ της Επαρχίας Φιλιατών)

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΜΟΥΡΓΚΑΝΑΣ

Του Φ. Ι. Μήτση

Συνεχίζοντας σε αυτή τη στήλη, την παρουσίαση αναπτυξιακών θεμάτων της περιοχής δημοσιεύουμε σήμερα την πρόταση τον καθηγητή, τέως πρύτανη κ. Φ. Μήτση, η οποία έχει ξαναδημοσιευθεί αλλά παραμένει επίκαιρη και σημαντική, μέχρι την υλοποίησή της.

Η πρόταση δημιουργίας Εθνικού Δρυμού, στην περιοχή Μουργκάνας Φιλιατών, έχει ως στόχους:

Α) Την προστασία του περιβάλλοντος χώρου και τη διατήρηση της φυσικής ομορφιάς του τοπίου, την ανάπτυξη τουρισμού και την αξιοποίηση φυσικών

πόρων της περιοχής, όπως είναι τα δάση, οι πηγές, τα ποτάμια, η χλωρίδα και πανίδα.

Β) Ειδικότερα την ανάπτυξη της περιοχής, μέσα από συμβατές με την παράδοση και το περιβάλλον δραστηριότητες που θα δημιουργήσουν συνθήκες απασχόλησης ικανοποιητικές για να αντιστραφεί το ρεύμα φυγής και ερήμωσης που παρατηρείται σήμερα, με ασύλληπτες αν συνεχισθεί κοινωνικές και εθνικές επιπτώσεις. Η δημιουργία ελεγχόμε­νης κυνηγετικής ζώνης με την ανάπτυξη εκτροφείων, θα δημιουργήσει πολλές θέσεις εργασίας και θα ελκύσει τον του­ρισμό.

Γ) Την προβολή του φυσικού κάλ­λους της περιοχής, των παραδοσιακών χωριών με τα  μοναστήρια, τα λαογραφι­κά μουσεία (Τσαμαντά και Φοινικίου), τους αρχαιολογικούς χώρους, την ιστο­ρία και γενικά την ομορφιά του τοπίου, με όλες τις ιδιαιτερότητες του. Η δημι­ουργία δρόμων για πεζοπορία και περι­πάτους, σε ένα ειδυλλιακό περιβάλλον θα είναι ένα άλλο σημείο έλξης.

Δ) Την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και των δυνατοτήτων της πε­ριοχής, έτσι ώστε να καταστεί ο χώρος, τόπος ανάπτυξης και δημιουργίας και να αποτελέσει μια ακόμη γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας και ιδιαίτερα με τα ελληνόφωνα χωριά της Β. Ηπείρου, τα οποία αποτελούν πρό­σφορο έδαφος ανταλλαγής συμφερό­ντων και αγοράς εργασίας.

Ε) Τη διάδοση και ανάπτυξη της πο­λιτιστικής κληρονομιάς του τόπου και της ιστορίας και των αγώνων του λαού μας.

Η προτεινόμενη περιοχή προτείνε­ται ως πολύ ενδιαφέρουσα, γιατί:

Α. Είναι διασωμένη, ορεινή με βου­νά και λόφους, με ρέματα και πλαγιές στις οποίες προβάλλουν οικισμοί.

Β. Αφορίζεται από οροσειρές: Βό­ρεια τη Μουργκάνα που οριοθετεί τα Αλβανικά σύνορα και που στην πλαγιά της υπάρχουν χωριά, άλλοτε κεφαλοχώ­ρια, με γενικά ενδιαφέροντα λαογραφι­κά στοιχεία και με ιστορικές μνήμες. Αυτά, είναι ο Τσαμαντάς, Βαβούρι, Λειά, Κεφαλοχώρι (Γλούστα) και Λί­στα, συνδεόμενα με δρόμο ασφαλτοστρωμένο.

Ανατολικά υπάρχουν οι πηγές του Κεφαλόβρυσου και το ποτάμι της Λαγκαβίτσας που εκβάλλει στον Καλαμά, και οριοθετεί τα σύνορα με το νομό Ιωαννίνων.

Δυτικά, δασωμένη περιοχή με λό­φους και οικισμούς που οριοθετεί τα σύ­νορα με την Αλβανία με δυνατότητες α­νάπτυξης διασυνοριακής επικοινωνίας με τη Νότιο Αλβανία, με όλες τις οικονο­μικές, κοινωνικές και εθνικές επιπτώ­σεις και με χωριά, όπως το Κερασοχώρι (Φατήρι), Άγιος Νικόλαος, Άγιοι Πά­ντες, Αμπελώνας (Πόβλα), Παλαμπάς.

Νότια, με οροσειρές Φαρμακοβούνι-Βελούνα, που στις παρυφές τους υ­πάρχουν χωριά παραδοσιακά και διατη­ρητέα στα οποία έχει προγραμματισθεί από τον EOT η δημιουργία ξενώνων και απαρτίζουν το Δήμο Φιλιατών. Αυτά είναι τα λεγόμενα Κατωχώρια, Γηρομέρι, Φοινίκι. Φανερωμένη, Σιδερή, Πλαίσιο και βορειότερα στα όρια της περιοχής η Ραβενη, η Λεφτοκαρυά, η Κεραμίτσα, το Κάτω και Άνω Ξέχωρο, το Νεροχώρι κ.ά. Τέλος, εντός της περιοχής περιέχονται πολλά, χω­ριά και οικισμοί. Αυτά είναι η Καμίτσιανη, Μηλέα (Κωστανά), Πλάτανος, Κρυονέρι (Λίμποβο), Ανάβρυτος (Βορτόπια), Αγ. Γεώργιος (Γαρδίκι), Καλλιθέα (Τσαρακλιμάνι), Χαραυγή κ.ά.

Γ) Η περιοχή έχει ικανοποιητικό δί­κτυο επικοινωνίας με δρόμους ασφαλτοστρωμένους και συνδέεται νοτίως με την κωμόπολη των Φιλιατών, τα λιμάνια της Σαγιάδας και τη Ηγουμενίτσας και με την Εγνατία οδό, αναλοτικά με τα Γιάννινα και με την αρτηρία Ηγουμενίτσας-Γιαννίνων και βορειοανατολικά με το Πωγώνι και την Κακαβιά. Δυτικά, υπάρχουν δρόμοι επικοινωνίας με τα χωριά της Αλβανίας.

Δ) Υπάρχουν στην περιοχή δυο αξιόλογα Μοναστήρια του Γηρομερίου και του Αγ. Γεωργίου της Καμίτσιανης με ενδιαφέροντα στοιχεία θρησκευτικά, εθνικά, αρχιτεκτονικά και με ενδιαφέρουσες εικονογραφίες. Ακόμη, υπάρχει και ένα άλλο μικρότερη μοναστήρι, του Αγ. Αθανασίου του Βαβουρίου. Επίσης, υπάρχουν δυο Λαογραφικά Μουσεία, του Τσαμαντά και του Φοινικίου.

Ε) Η τοπογεωγραφική θέση της περιοχής, προσφέρεται για την ανάπτυξη ελεγχόμενης κυνηγετικής περιοχής και εκτροφείων. Η προσπέλαση από Γιάννινα, μέσω Βροσίνας και από Ηγουμενίτσα και Φιλιάτες είναι εύκολη και προσιτή. Το γεγονός, ότι ήδη στην περιοχή ενδημεί το αγριογούρουνο και στα ορεινά των βουνών η πέρδικα, ενώ η πυκνόφυτη περιοχή με τις ρεματιές προσφέρεται για την μπεκάτσα.

ΣΤ) Το είδος της βλάστησης αποτελεί ενδιαφέρον στοιχείο, γιατί αποτελείται από δένδρα και από πολλά είδη θάμνων της κατηγορίας «μακί».

Ζ) Γενικότερα, η περιοχή της επαρχίας Φιλιατών και ολόκληρος ο νομός Θεσπρωτίας με τα γραφικά ποτάμια, Καλαμά και Αχέροντα, τους αρχαιολογικούς χώρους, τα χωριά του Σουλίου και τις φυσικές ομορφιές, αποτελεί χώρο που μπορεί να ελκύσει κάθε είδους τουρισμού.

Η) Τέλος, η προτεινόμενη περιοχή, προσφέρεται για επέκταση Βορειοανατολικά προς τη δασωμένη κοιλάδα, προς την Αγ. Μαρίαν, Λάβδανη, μέχρι τις παρυφές του Κασιδιάρη και νοτίως μέχρι τον ποταμό Καλαμά, για την ανάπτυξη και επέκταση της ελεγχόμενης κυνηγετικής ζώνης.

Η υπόσταση, αν δηλαδή πρόκειται περί Εθνικού Δρυμού, Εθνικού Πάρκου, Ελεγχόμενης Κυνηγετικής περιοχής κ.α. ως και το νομικό καθεστώς, η οργάνωση και διοίκηση και η τελική ονομασία μπορεί να αποτελέσουν θέμα μελέτης, αφού αρχικά υιοθετηθεί η πρόταση και εξασφαλισθούν οι πόροι τόσο για την μελέτη, όσο και για τα προγράμματα ανάπτυξης για την πραγματοποίησή τους.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο είναι νοητό ότι θα ληφθεί μέριμνα για το ιδιοκτησιακό καθεστώς, ιδιωτικό ή των κοινοτήτων, καθώς και τα κυνηγετικά δικαιώματα των κατοίκων που ζουν εντός της περιοχής, τα οποία τώρα ασκούν ελεύθερα.

Για την προώθηση του προγράμματος, αφού υιοθετηθεί η ιδέα από την Ομοσπονδία Μουργκάνας και στη συνέχεια από άλλους ενδιαφερόμενους φορείς, όπως είναι οι πολιτικοί εκπρόσωποι της περιοχής μας, ο υπουργός Οικονομικών κ. Αλ. Παπαδόπουλος, και άλλοι τοπικοί παράγοντες (Νομαρχεία Θεσπρωτίας, Περιφερειάρχης κ.α.) υπάρχουν ειδικά γραφεία μελέτης και προγράμματα της ΕΟΚ.

Από τα αρμόδια υπουργεία, όπως είναι το υπουργείο Ανάπτυξης και Τουρισμού , το υπουργείο Γεωργίας, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας θα είναι δυνατή κάθε είδους πληροφόρηση και κατεύθυνση για την πραγματοποίηση αυτού του προγράμματος και για την μορφή την οποία αυτό θα πάρει.

Υ.Γ. Το θέμα είναι ανοιχτό με εναλλακτικές προτάσεις του Πλαισίου που εγώ έδωσα. Αν το έγραφα σήμερα θα πρόσθετα τα ακόλουθα σημεία:

Α. Προσπάθεια αναβίωσης στα χωριά της Μουργκάνας, σε κάποια από τα χωριά των παραδοσιακών επαγγελμάτων του Βαρελά, του Καλαντζή, του χαλκουργού ή και οικολογικές καλλιέργειες.

Β. Την επέκταση και απόληξη του Δρυμού στο Φαράγγι Ραβενής – Οσδίνας, του Καλαμά που είναι ένα από τα ομορφότερα που υπάρχουν.

Αυτά, όλα, θέλουν μελέτη – σχεδιασμό και ανθρώπους μαχητές που να πιστεύουν στην διατήρηση του περιβάλλοντος, την αξιοποίηση του φυσικού και παραδοσιακού μας πλούτου και στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της περιφέρειάς μας.