ΝΕΑ των ΦΙΛΙΑΤΩΝ

 φωτογραφία Μ. Πασιάκος

Του Θεόδωρου Μ. Κώτσιου

Η Πλεσιβίτσα -σήμερα Πλαίσιο- ένα από τα πολλά, όμορφα, χωριά του νομού Θεσπρωτίας, είναι χτισμένη σε υψόμετρο 400 περίπου μέτρων, προς την πλευρά του Ιονίου Πελάγους, κοντά στη Σαγιάδα. Μόλις μισή ώρα απόσταση τη χωρίζει από τη Βόρειο Ήπειρο. Από την Ηγουμενίτσα και τους Φιλιάτες απέχει αντίστοιχα 30 και 10 χι­λιόμετρα και ο δρόμος της είναι ασφαλτοστρωμένος και γραφικός.

Σιγοπερπατώντας ο επισκέπτης στους δώδε­κα αλληλοδιαδεχόμενους μαχαλάδες της Πλεσι­βίτσας, θα συναντήσει οικοδομές, δίπατες και τρίπατες, με μεγάλα αγκωνάρια στις τέσσερις πλευρές, πόρτες και παραθύρια αψιδωτά με πέ­τρες πελεκητές, τζάκια με σχήματα καλλιτεχνικά, απομεινάρια βυρσοδεψείων, ταπητουργείων και τσαρουχάδικων και «γκαντούνια» κλωθογυριστά.

Στο κοινοτικό γραφείο, θα δει, σε φωτογρα­φίες, γόνους παλιούς της ακριτικής αυτής γωνιάς, που ετίμησαν και ελάμπρυναν τον τόπο, κατα­λαμβάνοντας θέσεις ύπατες στον αγώνα της λευ­τεριάς, στο Πατριαρχείο της Πόλης, στην Προεδρία της Δημοκρατίας, στο Πανεπιστήμιο και στην έρευνα. Ακόμα, περιδιαβάζοντας τα σο­κάκια της, θα βρει σημάδια από το πέρασμα του πατρο-Κοσμά του Αιτωλού, θα κάνει το σταυρό του σε δέκα εκκλησίες και για ώρα θα περιεργα­στεί τον κεντρικό ναό του Προφήτη Ηλία, στην κορφή ενός λοφίσκου «φυτρωμένου» στο κέντρο της κωμόπολης, θα θαυμάσει, έπειτα, το μεγάλο καλντερίμι και τα άλλα μικρότερα, κάθετα και παράλληλα, κι αν έχει το κουράγιο να ανέβει στο μικρό οροπέδιο της Αμπολιάνας, θα βρεθεί μπροστά στον ιστορικό πλάτανο, που όπως λέγε­ται, ο Αλής πρόσταξε με κρασί να τον ποτίζουνε.

Και εφόσον ο οδοιπόρος είναι οπλισμένος με υπομονή και περπατήσει ορισμένα μονοπάτια ανηφορικά, αυτά θα τον οδηγήσουν στις Γράβες του Μπέκου, όπου οι προγονοί μας είχανε στήσει παράνομο νομισματοκοπείο, και με την πράξη τους αυτή προξένησαν πληθωριστικά ρήγματα στην οικονομία της τότε αυτοκρατορίας, πράγμα που εξόργισε την Υψηλή Πόλη και με εντολή της ο Τεπελενλής, έβαλε τα «λαγωνικά» του και ανα­κάλυψαν τα «γενόμενα» και το ασκέρι του, με τον ίδιο αρχηγό, κατάκαψε την κοινότητα και με τρό­πο σατανικό, στη συνέχεια, απήγαγε την πανέ­μορφη παιδίσκη. τη μετέπειτα Κυρά-Βασιλική.

Σήμερα, το Πλαίσιο έχει χαρακτηριστεί οικι­σμός παραδοσιακός. Τώρα που τα πακέτα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δίνουν και παίρνουν και κάνουν τα ονείρατα πραγματικότητες, καλό θα ή­ταν η Τοπική Αυτοδιοίκηση της περιοχής να συ­ντάξει σχέδιο και να προωθήσει την έγκριση του, για μια ευρύτερη αναμόρφωση της Πλεσιβίτσας. Ένα σχέδιο, που με την εφαρμογή του, να αναπα­λαιωθούν ένα από τα πολλά λειτουρβιά, ένα από τα πολλά

βυρσοδεψία, ένα από τα πολλά ταπητουργεία, ένα από τα πολλά τσαρουχάδικα.

Ένα σχέδιο, που με την εφαρμογή του, να α­ναστηλωθούν το αρχοντικό της Κυρά-Βασιλικής, το Χάνι το ατέλειωτο, το Παρθεναγωγείο, το σπί­τι του Λίτρη, οι σταυροί που έστησε ο Πατρο-Κοσμάς, ένας από τους τόσους βυρούς που ύμνη­σε με τα ποιήματα του ο Ευαγγελίδης. Ένα σχέ­διο, που με την εφαρμογή του, να συντηρηθούν τα καλντερίμια και οι λάντζες και οι πόρτες οι αψιδωτές και τα παραθύρια τα ιδιότυπα και οι επτά βρύσες οι πέτρινες και οι λούτσες και οι κορίτες. Έτσι το χωριό, με τις δέκα εκκλησιές και τους δώδεκα μαχαλάδες, θα γίνει πρότυπο, όχι μόνο στη Βαλκανική, όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά στον κόσμο ολόκληρο. Ένα υπόδειγμα, πόλος έλ­ξης και τουρισμού, που θα μαρτυράει με νοσταλ­γία στις ερχόμενες γενιές έναν πολιτισμό που άν­θισε, που πέρασε, που χάθηκε, που δεν υπάρχει πια.

Τελειώνοντας, θα ήθελα να συμβουλέψω ό­λους τους Θεσπρωτούς, καθώς και τους Ηπειρώ­τες που ταξιδεύουν σε κείνα τα μέρη, αλλά και τους τουρίστες γενικότερα, να κάνουν τον κόπο και να φτάσουν με τα αυτοκίνητα τους ως το πα­λιό αρχοντοχώρι, το ΠΛΑΙΣΙΟ, παλιά ΠΛΕΣΙΒΙΤΣΑ. Με όσα θα δουν και θα ακούσουν από τη δημογεροντία του, το τονίζω θα αποζημιωθούν και με το παραπάνω, αφού θα καταφέρουν να με­ταφερθούν έστω και για λίγο, σε κόσμους αλλοτι­νούς, παραμυθένιους.

 ΣΗΜ. ΣΥΝΤ. Τέτοια κείμενα θέλουμε από όλα τα χωριά της επαρχίας.